Kampschilders van Jan Brokken
Tons Tips nr 28
De Tweede Wereldoorlog, de Japanse interneringskampen voor Europeanen. Daar zaten ook enkele kunstenaars, onder wie Rudolf Bonnet (1895-1978) en Willem Hofker (1902-1981). Zij waren geïnterneerd in een mannenkamp, Hofkers vrouw Maria Hofker-Reuter (1902-1999) in een vrouwenkamp. Opmerkelijk: ze konden er schilderen. De kampcommandanten stonden dit niet alleen toe, de werken vonden ook gretig aftrek bij de kampbewakers. Want fotograferen was streng verboden, maar de Jappen wilden wel een aandenken aan de tijd die zij in Indië doorbrachten.
Jan Brokken werpt in zijn laatste boek De Kampschilders licht op de levens van de Hofkers en Bonnet. Het is evenals al zijn andere boeken weer prachtig en goed geschreven, met veel aandacht voor interessante details. Zo beschrijft hij de techniek van Hofker: ‘Hofker tekende of liever gezegd: gomde: hij maakte het papier zwart en gomde dan een figuur in wit en grijs …’.
De teken techniek:
Tons Tips nr 28 :
Je maakt eerst een vel zwart met houtskool (afb.1)
De papiersoort is van belang het houtskool moet je makkelijk terug kunnen nemen. De papiersoort die ik gebruik is Kasaka houthoudend papier, het vergeelt enigszins. Er zijn ook papiersoorten verkrijgbaar die niet verkleuren maar de vraag is of je het houtskool gemakkelijk kunt terug nemen, dus een proefje voor af is aan te raden.
afbeelding 1
Daarna met een kneedgum veeg je de lichten erin afb 2. eventueel kun je de tekening verfijnen met houtskool of wit krijt.
afb. 2 … Je hoeft geen Einstein te zijn om te zien wie dit voorstelt.
Rembrandt deed iets soortgelijks. Hij beschilderde het doek met omber gebrand en met een doekje veegde hij daar de lichten van de voorstelling in. Daarna werkte hij het verder uit.
In de grafische wereld heb je de Zwarte-Kunst-Prent: Met een wiegijzer wordt er een sterke braam over een gehele koperplaat aangebracht. Bij een afdruk is het gehele beeld zwart. Door de bramen af te vlakken totdat ze minder inkt bevatten, kun je grijstonen creëren.
In Bussum bevindt zich de wijk het Spiegel. Daarin lieten veel gerepatrieerden en rijk geworden Indiëgangers een fraai huis bouwen. In de nabijheid ligt ook het landgoed Bantam, een mooi wandelgebied van Natuurmonumenten. Het huis is langgeleden gesloopt. Het huidige en voorbije Bantam spreekt zeer tot mijn verbeelding en is een belangrijke inspiratiebron. Ik heb er diverse schilderijen gemaakt, zoals deze:
Bantam Acryl/Olieverf afm; 60x80 cm.
Zou dit schilderij ook in trek zijn geweest bij de Jappen?
Het origineel is verkocht, wel zijn er nog hoogwaardige gicleeprints verkrijgbaar in de maten: 20x30 cm € 125,- 30x40 € 175,- 60x80 cm. €350,-